HỘI THIỀN TÁNH KHÔNG TRUNG ƯƠNG

HT Thích Thông Triệt: GIẢI THÍCH VỀ ĐẦU MỐI CỦA KHỔ VÀ CHẤM DỨT

24 Tháng Mười 20223:06 CH(Xem: 1884)

GIẢI THÍCH VỀ ĐẦU MỐI CỦA KHỔ VÀ CHẤM DỨT

 

 

Trích đoạn trong Bài đọc thêm về chủ đề "LÝ DUYÊN KHỞI"

do Hòa thượng Thích Thông Triệt biên soạn


HT-Thông-Triệt-KCB2010-#30 

 

 

Trước và trong thời Phật, sinh hoạt triết học tại Ấn Độ có nhiều trường phái triết học có những chủ trương mang nhiều lý thuyết siêu hình nặng về thần học hơn là thực tiễn. Trong đó chủ yếu có bốn lý thuyết nói về nhân quả:

 

a. Thứ nhất là TỰ GÂY RA (saya kata: self-causation, oneself). Với thuyết này, công nhận tự ngã thường hằng, đưa đến thường kiến (eternalism); trái ngược với quy luật phổ biến của vũ trụbiến dịchvô thường.

 

b. Thứ hai là NGƯỜI KHÁC GÂY RA (P: para kata: external causation, by another, or the other). Với thuyết này, phủ nhận sự tinh tấn của con người, dẫn đến thuyết đoạn diệt (annihilationism), và có khuynh hướng tin vào tác nhân thần linh hay Đấng Sáng Tạo.

 

c. Thứ ba là kết hợp cả TỰ MÌNH VÀ NGƯỜI KHÁC GÂY RA (P: saya katañ ca para katañ ca: a combination of self and external causation, or joint-causation, or both by oneself nor another, or the other); và

 

d. Thứ tư là VÔ NHÂN VÔ DUYÊN (P: ahetu-appaccaya, adhicca-samuppana: non-causation, neither by oneself nor another). Thuyết này phủ nhận hoàn toàn bất cứ hình thức tinh tấn hay miên mật nào của con người.

 

Sau khi giác ngộ tối hậu, Phật nhận ra nguyên lý tương quan nhân quả của tất cả hiện tượng thế gian. Phật thấy rõ không có hiện tượng nào xảy ra mà không tùy thuộc vào cái khác. Muốn chứng minh những điều chứng nghiệm của mình để đánh đổ cách nhìn của các trường phái tôn giáo khác, Phật thiết lập hệ thống thuyết Duyên Khởi. Nội dung chủ yếu là Phật nhắm giải thích về hoạt động tâm lý con người và những hoạt động liên hệ đến sinh mệnh con người qua những quy luật tương quan nhân quả.

 

  • Trong Tương Ưng bộ kinh II. 41 (tr. 76-78), Phật giải thích cho Tôn Giả Upavāna biết về nguyên lý Duyên Khởi thông qua sự kiện Khổ, khi Tôn Giả Upavāna hỏi về những nguyên nhân của Khổ do các Sa môn, Bà La Môn tuyên bố:

 

a. Khổ do người khác làm,

b. Khổ do tự mình làm và do người khác làm,

c. Khổ không do tự mình làm, không do người khác làm, khổ do tự nhiên sanh.

 

Phật cho biết:

 

“Khổ do duyên mà sanh. Do duyên gì? Do duyên xúc”.

 

Phật cho biết:

 

“Này Upavāna, những Sa Môn, Bà La Môn tuyên bố khổ do tự mình làm, họ chắc chắn có thể tự cảm thọ không cần đến xúc; sự kiện như vậy không xảy ra... Những Sa Môn, Bà La Môn tuyên bố khổ không do tự mình làm, không do người khác làm, khổ do tự nhiên sanh. Họ chắc chắn có thể tự cảm thọ không cần đến xúc; sự kiện như vậy không xảy ra”.

 

  • Kinh Tương Ưng 2. 18. Lõa Thể, tr. 42-44

 

Lõa thể Kassapa nhờ Phật giải thích Khổ do đâu mà có:

 

“Thưa Tôn Giả Gotama, có phải khổ do tự mình làm ra?

 

-  Không phải vậy, này Kassapa.

 

-  Thưa Tôn Giả Gotama, có phải khổ do người khác làm ra?

 

-  Không phải vậy, này Kassapa.

 

- Thưa Tôn Giả Gotama, có phải khổ không do tự mình làm ra, không do người khác làm ra, khổ do tự nhiên sanh?

 

-  Không phải vậy, này Kassapa”.

...

 

Sau đó, đức Phật giải thích:

 

“Một người làm và chính người cảm thọ. Này Kassapa, như Ông gọi ban đầu 'Khổ do tự mình làm ra,' như vậy có nghĩa là thường kiến.[1]

 

Một người khác làm và một người khác cảm thọ. Này Kassapa, như vậy đối với người bị cảm thọ, được xảy ra như 'Khổ do người khác làm ra,' như vậy có nghĩa là đoạn kiến.[2]

 

 Này Kassapa, từ bỏ hai cực đoan ấy, Như Lai thuyết pháp theo con đường Trung Đạo. Vô minh duyên hành, hành duyên thức... Như vậy là toàn bộ khổ uẩn này tập khởi. Nhưng do ly thamđoạn diệt hoàn toàn vô minh, các hành diệt. Do các hành diệt, nên thức diệt... Như vậy là toàn bộ khổ uẩn này đoạn diệt”.

 

Trong một đoạn kinh khác, Phật thuật lại cho ngài A Nan nghe khi các du sĩ ngoại đạo yêu cầu Phật trả lời những câu hỏi:

 

Có một số Sa Môn, Bà La Môn chủ trương về nghiệp, tuyên bố khổ do tự mình làm; khổ do người khác làm; khổ do tự mình làm và do người khác làm; khổ không do tự mình làm và không do người khác làm, khổ do tự nhiên sanh”.

 

Phật giải thích:

 

Khổ do duyên mà sanh. Do duyên gì? Do duyên xúc ... Không cần đến xúc, sự kiện như vậy không xảy ra”.

 



[1] Thường kiến: P: Sassata diṭṭhi: Eternity belief. Xuất phát từ ngã chấp. Cho rằng sau khi chết thì linh hồn còn mãi.

 

[2] Đoạn kiến: P: uccheda-diṭṭhi: Annihilation belief, annihilation-illusion, annihilalion-view. Quan điểm cho rằng chết là hết, không có quả báo của thiện và ác hay không còn tái sinh trong lục đạo; từ đó đưa đến tư tưởng buông lung, sống theo bản năng khát vọng, tha hồ tạo nghiệp.

 

Gửi ý kiến của bạn
Tắt
Telex
VNI
Tên của bạn
Email của bạn
19 Tháng Chín 20237:54 CH(Xem: 1780)
Bản thể của thế gian là trống rỗng, trống không, là như huyễn mà thôi. Tuệ trí này là năng lực khiến tâm xa rời dính mắc tất cả thế gian, bấy giờ mới an trú chánh niệm Như Vậy. Khi mình có tuệ trí thông suốt bản thể thế gian rồi thì không còn con đường, không cần pháp môn, không còn thấy có cổng nào nữa. Mình thực sự đang ở trong nhà của mình, tự thuở nào cho tới bây giờ.
12 Tháng Chín 202312:56 CH(Xem: 1981)
Bốn tầng Thiền qua đó đức Phật phát huy ba minh còn được gọi là bốn tầng Định, do đó mình hiểu Định có một vai trò quan trọng trong Thiền Phật giáo, xem như Định là cây cầu phải bước qua mới có thể khám phá tới khung trời bao la của trí tuệ bát nhã.
26 Tháng Tám 20232:36 CH(Xem: 1917)
Tuệ ở đây mình muốn nói tới Vipassanā, Tuệ Minh sát. Trong giới hạn bài này, mình bàn tới bài Kinh Niệm Xứ, trong kinh Nikāya. Mặc dù thông thường người ta vẫn nói “Quán Tứ niệm xứ”, trong bài kinh cũng nói “Quán thân” (Kāya-anupassanā) v.v…nhưng hiện nay các vị tôn đức xếp bài kinh Niệm xứ là Vipassanā, là thuộc Tuệ. Cho nên trong bài này, mình cũng tạm nói là Tuệ, tức là dùng tuệ thực hành...
20 Tháng Tám 202310:54 SA(Xem: 2231)
Nói tới Quán, có vài loại Quán hơi khác nhau, trong bài này chỉ xin nói tới loại Anupassanā, nghĩa thông thường là nhìn ngắm hiện tượng thế gian liên tục để nhận ra bản thể hay đặc điểm của hiện tượng thế gian là: vô thường, khổ, vô ngã. Vậy mình cũng có thể hiểu Quán là quan sát hiện tượng thế gian bằng con mắt trí tuệ.
14 Tháng Tám 202311:20 SA(Xem: 1726)
Muốn đạt được kết quả tốt, người thực hành phải hội đủ 5 tiêu chuẩn cần thiết: Tự lực, Nhu cầu, Quyết tâm, Lý thuyết, và Lý luận. Đây là 5 tiêu chuẩn lập thành hệ thống lý luận thực tiễn trong việc thực hành Thiền Phật giáo. Muốn điều chỉnh thân, cải tạo tâm, cân bằng thân-tâm, và phát huy trí tuệ tâm linh có hiệu quả, 5 tiêu chuẩn nói trên không thể tách rời nhau được.
09 Tháng Tám 202312:40 CH(Xem: 2007)
Cốt lõi là cái tinh túy, cái tinh ba. Chớ không phải cái bề ngoài. Nếu so với cái cây, nó không phải là lá cây, cành cây.v.v. mà là cái lõi bên trong của cây. Cái cốt lõi đó phải ngắn gọn, mới gọi là cốt lõi. Mà trong đạo Phật có nhiều cốt lõi lắm. Tại sao vậy?
02 Tháng Tám 20238:44 CH(Xem: 1986)
Chư Tổ Phát Triển thường nói có tới 84 ngàn pháp môn tu, tức là có vô số cổng để bước vào ngôi nhà giác ngộ, hay ngôi nhà giải thoát. Hôm nay chúng ta thử khảo sát cánh cổng của Giới.
31 Tháng Bảy 202310:00 SA(Xem: 1441)
“Ngũ uẩn giai không” trong lời dạy này của đức Phật, là khi giác quan tiếp xúc với đối tượng, tâm hành giả biết nhưng không phản ứng thích thú hay chán ghét, tâm không nói thầm về đối tượng, thì Tánh biết có mặt. Tánh biết là cái biết rõ ràng lặng lẽ, trong sáng, khách quan, là cái lóe sáng đầu tiên của Tánh giác. Lúc bấy giờ toàn bộ ngũ uẩn yên lặng, không có cái Ta, cái của Ta hay Tự ngã của Ta trong đó, hành giả thoát khỏi mọi lậu hoặc, khổ đau.
17 Tháng Bảy 20231:44 CH(Xem: 1336)
Dès la clôture de la retraite bouddhique à Berlin, notre groupe de bhikkhunis - Nhu Minh, Nhu Sen et moi-même - a pris le lendemain, 19 mai, l'avion pour Paris. Le 20 mai au matin, la retraite de courte durée y a commencé, durant 3 jours, samedi, dimanche et lundi. Ce stage est également bilingue français-vietnamien avec la présence de quelques francophones qui écoutaient en direct l’enseignement à l’aide des écouteurs personnels. Ainsi la traduction ne gênait personne, et le cours se déroulait normalement comme d'habitude.
12 Tháng Bảy 20234:15 CH(Xem: 1789)
KINH VĂN : Bát Nhã Ba La Mật Đa Tâm Kinh. bao gồm bản Hán Việt, bản dịch nghĩa, bản Anh ngữ & Pháp ngữ
05 Tháng Bảy 20239:06 SA(Xem: 1041)
Như vậy con thuyền để chuyên chở mình đi trên giòng sông tâm linh là Tánh nguyên tắc. Mình phải cương quyết, với ý chí dũng mãnh giữ gìn những nguyên tắc sống thích hợp với những chân lý mà Đức Phật dạy. Đó là Tánh nguyên tắc trong thiền.
13 Tháng Sáu 20237:59 CH(Xem: 1533)
Hòa Lan, thành phố đông người trần tục hay vườn hoa thiên nhiên với con người an vui thanh thản?
11 Tháng Sáu 20234:39 CH(Xem: 1290)
Le 4 mai commençait la retraite dans un centre de la ville de Moissac. Cet endroit, situé sur une haute colline tranquille ayant abrité déjà plusieurs retraites bouddhiques, était un ancien couvent carmélite, aujourd’hui transformé comme lieu de villégiature pour touristes. La Sangha de Toulouse a toujours été composée davantage de pratiquants français que vietnamiens, d’où la nécessité d’organiser la retraite en bilingue. Tout le monde doit rester sur place, car c'est loin de Toulouse.
05 Tháng Sáu 20236:34 CH(Xem: 1548)
Trường Bộ Kinh Digha Nikaya 16. Kinh ĐẠI BÁT-NIẾT-BÀN (Mahàparinibbàna sutta)
30 Tháng Năm 20234:42 CH(Xem: 1097)
Trong tiếng Pāli, từ mano hay Ý có nghĩa tâm hay tư tưởng tương đương trong tiếng Anh là “mind” hay “thought”. Trong A Tỳ Đạt Ma (Abhidharma), mạt na dùng để chỉ đồng nghĩa với THỨC (viññāna: consciousness) và TÂM (citta: mind, state of consciousness)
29 Tháng Năm 20233:10 CH(Xem: 1171)
Theo quan niệm của Phật giáo thì Niết-bàn là trạng thái tâm thanh tịnh tuyệt đối, nghĩa là tâm dập tắt hoàn toàn ngọn lửa tham, sân, si. Người đạt được trạng thái Niết-bàn là người có thái độ sống an nhiên tự tại “thường, lạc, ngã, tịnh” ngay trong vòng xoáy “Vô thường, bất toại nguyện và vô ngã” nơi thế gian này!
20 Tháng Năm 20232:10 CH(Xem: 1238)
Liebe Freunde, ein Kochrezept zubereiten ist nichts anderes als eine Kultivierungsübung. Um zu überleben, essen wir und praktizieren wir. Daher sind die Prinzipien für eine gute Küche quasi die Prinzipien für eine gute Praxis. Kurz gesagt, alles, was wir tun, ist eine Kultivierung. Der Lebensweg ist auch der Kultivierungsweg. Alles ist abhängig von unserem Geist. Wie er das Objekt wahrnimmt, ist es das Reich, in dem wir leben.
16 Tháng Năm 20239:48 CH(Xem: 1490)
Khóa Tu Thiền Tập Đơn Giản Để Sống An Lạc từ 14 đến 19 tháng 4 năm 2023 tại Chùa Tích Lan, Ontario.
16 Tháng Năm 20237:21 CH(Xem: 1135)
Người “Sống Tùy Duyên Thuận Pháp” là người có tu tập theo lời Phật dạy. Một trong những pháp người đó thực hành là giữ chánh niệm trong bốn oai nghi đi, đứng, nằm, ngồi, hay khi làm bất cứ điều gì, cũng làm trong chánh niệm.
11 Tháng Năm 20239:41 SA(Xem: 1557)
Khóa Tu Thiền Tập Đơn Giản Để Sống An Lạc từ 14 đến 19 tháng 4 năm 2023 tại Chùa Tích Lan, Ontario.
10 Tháng Năm 20237:33 CH(Xem: 1204)
Nếu thành tựu trọn vẹn pháp chánh niệm và tỉnh giác trong bốn oai nghi, các vị Tỳ kheo xứng đáng được mọi người chắp tay cung kính, được mọi người tôn trọng, cúng dường, và được xem như có rất nhiều ruộng phước trên đời.
02 Tháng Năm 202312:58 CH(Xem: 1528)
Mười Hai Duyên Khởi, cũng còn gọi là Mười Hai Nhân Duyên, là 12 nhân duyên liên kết nhau để hợp thành một chuỗi nhân quả (P: nidāna). 12 nhân duyên như 12 mắt xích hay 12 nguyên nhân đưa đến tình trạng Khổ của con người hay tái sinh.
30 Tháng Tư 20238:57 CH(Xem: 1324)
Der Buddha sagte: "Der Tathagata ist nur ein Wegweiser, alleine musst du gehen." Das heißt, du kennst nun den Weg, gehst alleine hin, verlass dich auf niemanden, der richtige Weg ist deine Weisheit, die dich zu deinem ursprünglichen Geist zurückbringt. Im ursprünglichen Geist sind alle Phänomene Buddha-Dharmas, und die Welt ist ein reines und glückliches Nirwana.
24 Tháng Tư 20236:07 CH(Xem: 1180)
Trong thiền Phật giáo có nhiều nguyên lý tâm linh dẫn đến mục tiêu cứu cánh là chuyển hóa tâm, cân bằng thân-tâm, phát triển tuệ giác, và giải thoát.
17 Tháng Tư 202310:01 SA(Xem: 1727)
Thiền Tánh Không do Hòa Thượng Thiền Chủ Thích Thông Triệt thiết lập, kết hợp những tinh hoa rút từ tiến trình tu chứng và thành đạo của Đức Phật Thích Ca, các truyền thống Phật Giáo Nguyên Thủy, Phật Giáo Phát Triển, Thiền Tông và kỹ thuật Thiền, được soi sáng bởi các khám phá đương thời của khoa học não bộ và các chứng ngộ của Thầy thành một hệ thống tu thiền sâu sắc, tân thời, rõ ràng và hiệu quả.
69,256