Triệt Như - Tiếng Hát Giữa Trời - Bài 15 : KHUNG CỬA SÁNG TRĂNG

Triệt Như - Tiếng Hát Giữa Trời - BÀI 15

KHUNG CỬA SÁNG TRĂNG

Chợt tỉnh giấc nửa đêm, nhìn ra khung cửa sổ, trời sáng, trắng trong, mặt trăng tròn treo lơ lửng giữa trời không mây. Hôm nay là một đêm trăng mùa Phật đản sinh. Khép mắt lại, nhìn thấy một bức tranh thiệt đẹp giữa rừng, giữa một cảnh rừng, trong một đêm trăng sáng, cũng một đêm trăng tròn sáng như đêm nay. Không thể nào diễn tả lại đầy đủ vẻ đẹp của bức tranh huyễn ảo cổ tích này, thôi thì xin mời các bạn tự vẽ lại trong tâm tưởng mỗi người cảnh giới niết bàn giữa cõi trần thế.

Các bạn hãy đọc kỹ bài kinh này.

32. Đại kinh Rừng sừng bò

(Mahàgosinga sutta)

Như vầy tôi nghe.

Một thời Thế Tôn ở tại khu vườn trong rừng Gosinga có nhiều cây ta-la cùng với một số đông Thượng Tọa đệ tử nổi tiếng như Tôn giả Sariputta (Xá-lợi-phất) Tôn giả Maha Moggallana (Đại Mục-kiền-liên), Tôn giả Maha Kassapa (Đại Ca-diếp), Tôn giả Anuruddha (A-na-luật-đà), Tôn giả Revata (Ly-bà-đa), Tôn giả Ananda (A-nan) cùng với một số Thượng Tọa đệ tử nổi tiếng khác.

Rồi Tôn giả Maha Moggallana vào buổi chiều, sau khi tham thiền đứng dậy, đi đến chỗ Tôn giả Maha Kassapa ở, sau khi đến bèn nói với Tôn giả Maha Kassapa:

-- Hiền giả Kassapa, chúng ta hãy đến chỗ Tôn giả Sariputta để nghe pháp.

-- Thưa vâng, Hiền giả.

Tôn giả Maha Kassapa vâng đáp Tôn giả Maha Moggallana. Rồi Tôn giả Maha Moggallana, Tôn giả Maha Kassapa và Tôn giả Anuruddha đi đến chỗ Tôn giả Sariputta để nghe pháp. Tôn giả Ananda thấy Tôn giả Maha Moggallana, Tôn giả Maha Kassapa và Tôn giả Anuruddha đi đến chỗ Tôn giả Sariputta để nghe pháp, sau khi thấy vậy liền đi đến chỗ Tôn giả Revata và nói với Tôn giả Revata:

-- Này Hiền giả Revata, các bậc Thượng nhân như vậy đã đến chỗ Tôn giả Sariputta để nghe pháp. Này Hiền giả Revata, chúng ta hãy đi đến chỗ Tôn giả Sariputta để nghe pháp.

-- Thưa vâng, Hiền giả.

Tôn giả Revata vâng đáp Tôn giả Ananda. Rồi Tôn giả Revata và Tôn giả Ananda đi đến chỗ Tôn giả Sariputta để nghe pháp. Tôn giả Sariputta thấy Tôn giả Revata, Tôn giả Ananda từ xa đi đến, sau khi thấy bèn nói với Tôn giả Ananda:

-- Tôn giả Ananda hãy đến đây, thiện lai, Tôn giả Ananda, vị thị giả Thế Tôn, vị hầu cận Thế Tôn. Này Hiền giả Ananda, khả ái thay khu rừng Gosinga! Đêm rằm sáng trăng, cây Ta-la trổ hoa cùng khắp, hương trời như được tỏa rộng khắp nơi. Này Hiền giả Ananda, hạng Tỷ-kheo nào có thể làm chói sáng khu rừng Gosinga?

-- Ở đây, này Hiền giả Sariputta, Tỷ-kheo nghe nhiều, gìn giữ điều đã nghe, tích tụ điều đã nghe. Những pháp sơ thiện, trung thiện, hậu thiện, văn nghĩa cụ túc, nói lên phạm hạnh hoàn toàn thanh tịnh, những pháp ấy được vị ấy nghe nhiều và gìn giữ kỹ, được lặp lại lớn tiếng, được ý tư duy, được tri kiến khéo quán sát; vị ấy thuyết pháp cho bốn hội chúng với văn cú viên dung, lưu loát, với mục đích đoạn trừ mọi tùy miên. Này Hiền giả Sariputta, hạng Tỷ-kheo này có thể làm sáng chói khu rừng Gosinga.

Khi nghe nói vậy, Tôn giả Sariputta nói với Tôn giả Revata:

-- Này Hiền giả Revata, Tôn giả Ananda đã trả lời theo sự giải thích của mình. Ở đây, nay chúng tôi hỏi Tôn giả Revata: Này Hiền giả Revata, khả ái thay ngôi rừng Gosinga... (như trên)... Này Hiền giả Revata, hạng Tỷ-kheo nào làm sáng chói khu rừng Gosinga?

-- Ở đây, này Hiền giả Sariputta, Tỷ-kheo ưa thích đời sống tịnh cư, vui thú đời sống tịnh cư, nội tâm tu pháp, tịnh chỉ, không gián đoạn thiền định, thành tựu quán hạnh, luôn luôn lui tới các chỗ không tịch. Này Hiền giả Sariputta, hạng Tỷ-kheo này có thể làm sáng chói khu rừng Gosinga.

Khi nghe nói vậy, Tôn giả Sariputta nói với Tôn giả Anuruddha:

-- Này Hiền giả Anuruddha, Tôn giả Revata đã trả lời theo sự giải thích của mình. Ở đây, nay chúng tôi hỏi Tôn giả Anuruddha: Này Hiền giả Anuruddha, khả ái thay ngôi rừng Gosinga... (như trên)... Này Hiền giả Anuruddha, hạng Tỷ-kheo nào làm sáng chói khu rừng Gosinga?

-- Ở đây, này Hiền giả Sariputta, Tỷ-kheo, với thiên nhãn thanh tịnh, siêu nhiên, quán sát ngàn thế giới. Này Hiền giả Sariputta, ví như một người có mắt lên trên đỉnh một ngôi lầu tốt đẹp, quán sát một ngàn đường vòng xung quanh. Cũng vậy, này Hiền giả Sariputta, Tỷ-kheo, với thiên nhãn thanh tịnh, siêu nhiên, quán sát ngàn thế giới. Này Hiền giả Sariputta, hạng Tỷ-kheo như vậy có thể làm sáng chói khu rừng Gosinga.

Khi nghe nói vậy, Tôn giả Sariputta nói với Tôn giả Maha Kassapa:

-- Này Hiền giả Kassapa, Tôn giả Anuruddha đã trả lời theo sự giải thích của mình. Ở đây, nay chúng tôi hỏi Tôn giả Kassapa: Này Hiền giả Kassapa, khả ái thay ngôi rừng Gosinga... (như trên)... Này Hiền giả Kassapa, hạng Tỷ-kheo nào làm sáng chói khu rừng Gosinga?

-- Ở đây, này Hiền giả Sariputta, Tỷ-kheo, tự mình sống ở rừng núi và tán thán đời sống ở rừng núi, tự mình sống khất thực, và tán thán đời sống khất thực, tự mình mặc y phấn tảo và tán thán hạnh mặc y phấn tảo, tự mình sống với ba y và tán thán hạnh ba y, tự mình sống thiểu dục và tán thán hạnh thiểu dục, tự mình sống biết đủ và tán thán hạnh biết đủ, tự mình sống độc cư và tán thán hạnh sống độc cư, tự mình sống không nhiễm thế tục và tán thán hạnh không nhiễm thế tục, tự mình tinh cần, tinh tấn và tán thán hạnh tinh cần, tinh tấn, tự mình thành tựu giới hạnh và tán thán sự thành tựu giới hạnh, tự mình thành tựu Thiền định và tán thán sự thành tựu thiền định, tự mình thành tựu trí tuệ và tán thán sự thành tựu trí tuệ, tự mình thành tựu giải thoát và tán thán sự thành tựu giải thoát, tự mình thành tựu giải thoát tri kiến và tán thán sự thành tựu giải thoát tri kiến. Này Hiền giả Sariputta, hạng Tỷ-kheo như vậy có thể làm sáng chói khu rừng Gosinga.

Khi nghe nói vậy, Tôn giả Sariputta nói Tôn giả Maha Moggallana:

-- Hiền giả Moggallana, Tôn giả Maha Kassapa đã trả lời theo sự giải thích của mình. Ở đây, nay chúng tôi hỏi Tôn giả Mahamoggallana: Này Hiền giả Moggallana, khả ái thay khu rừng Gosinga!... Này Hiền giả Moggallana, hạng Tỷ-kheo nào có thể làm sáng chói khu rừng Gosinga?

-- Ở đây, này Hiền giả Sariputta, hai Tỷ-kheo đàm luận về Abhidhamma (A-tỳ-đàm). Các vị ấy hỏi nhau câu hỏi, và khi được hỏi, các vị trả lời được với nhau chớ không dừng lại vì không trả lời được, và cuộc đàm luận về pháp được tiếp tục. Này Hiền giả Sariputta, hạng Tỷ-kheo như vậy có thể làm sáng chói khu rừng Gosinga."

Rồi Tôn giả Mahamoggallana nói với Tôn giả Sariputta:

-- Hiền giả Sariputta, chúng tôi đã trả lời theo sự giải thích của chúng tôi. Ở đây, nay chúng tôi hỏi Tôn giả Sariputta: Này Hiền giả Sariputta, khả ái thay, khu rừng Gosinga! Đêm rằm sáng trăng, cây Ta-la trổ hoa cùng khắp, hương trời như được tỏa rộng khắp nơi. Này Hiền giả Sariputta, hạng Tỷ-kheo nào có thể làm sáng chói khu rừng Gosinga?"

-- Ở đây, này Hiền giả Moggallana, Tỷ-kheo điều phục được tâm, không phải Tỷ-kheo không điều phục được tâm. An trú quả nào vị ấy muốn an trú vào buổi sáng, vị ấy an trú quả ấy vào buổi sáng; an trú quả nào vị ấy muốn an trú vào buổi trưa, vị ấy an trú quả ấy buổi trưa; an trú quả nào vị ấy muốn an trú vào buổi chiều, vị ấy an trú quả ấy vào buổi chiều. Hiền giả Moggallana, ví như một vị vua hay vị đại thần của vua có một tủ áo đựng đầy những áo có nhiều màu sắc khác nhau. Cặp áo nào nhà vua muốn mặc vào buổi sáng, nhà vua mặc cặp áo ấy vào buổi sáng; cặp áo nào nhà vua muốn mặc vào buổi trưa, nhà vua mặc cặp áo ấy vào buổi trưa; cặp áo nào nhà vua muốn mặc vào buổi chiều, nhà vua mặc cặp áo ấy vào buổi chiều. Cũng vậy, này Hiền giả Moggallana, Tỷ-kheo điều phục được tâm, không phải Tỷ-kheo không điều phục được tâm. An trú quả nào Tỷ-kheo ấy muốn an trú vào buổi sáng, vị ấy an trú quả ấy vào buổi sáng; an trú quả nào Tỷ-kheo ấy muốn an trú vào buổi trưa, vị ấy an trú quả ấy vào buổi trưa; an trú quả nào vị Tỷ-kheo ấy muốn an trú vào buổi chiều, vị ấy an trú quả ấy vào buổi chiều. Này Hiền giả Moggallana, hạng Tỷ-kheo như vậy có thể làm sáng chói khu rừng Gosinga.

Rồi Tôn giả Sariputta nói với các Tôn giả ấy:

-- Này chư Hiền, chúng ta đã trả lời theo sự giải thích của chúng ta. Chư Hiền, chúng ta hãy đi đến chỗ Thế Tôn ở và thuật lại vấn đề này cho Thế Tôn rõ. Thế Tôn trả lời chúng ta như thế nào, chúng ta sẽ như vậy thọ trì.

-- Thưa vâng, Hiền giả.

Các Tôn giả ấy vâng đáp Tôn giả Sariputta. Rồi những Tôn giả ấy đi đến chỗ Thế Tôn ở, sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn và ngồi xuống một bên. Sau khi ngồi xuống một bên, Tôn giả Sariputta bạch Thế Tôn:

-- Ở đây, bạch Thế Tôn, Tôn giả Revata và Tôn giả Ananda đến tại chỗ con ở để nghe pháp. Bạch Thế Tôn, con thấy Tôn giả Revata và Tôn giả Ananda từ xa đi đến; thấy vậy, con nói với Tôn giả Ananda:

"-- Tôn giả Ananda, hãy đến đây, thiện lai Tôn giả Ananda, vị thị giả Thế Tôn, vị hầu cận Thế Tôn. Này Hiền giả Ananda, khả ái thay khu rừng Gosinga! Đêm rằm sáng trăng, cây ta-la trổ hoa cùng khắp, hương trời như được tỏa rộng khắp nơi. Này Hiền giả Ananda, hạng Tỷ-kheo nào có thể làm sáng chói khu rừng Gosinga? ’’

Bạch Thế Tôn, được hỏi vậy, Tôn giả Ananda trả lời với con như sau:

"-- Ở đây, Hiền giả Sariputta, Tỷ-kheo nghe nhiều, gìn giữ điều đã nghe, tích tụ điều đã nghe. Những pháp sơ thiện, trung thiện, hậu thiện, văn nghĩa cụ túc, nói lên phạm hạnh hoàn toàn thanh tịnh, những pháp ấy được vị ấy nghe nhiều và giữ gìn kỹ, được lặp lại lớn tiếng, được ý tư duy, được tri kiến khéo quán sát. Vị ấy thuyết pháp cho bốn hội chúng với văn cú viên dung, lưu loát, với mục đích đoạn trừ mọi tùy miên. Này Hiền giả Sariputta, hạng Tỷ-kheo này có thể làm sáng chói khu rừng Gosinga."

- Lành thay, lành thay, Sariputta! Nếu trả lời cho được chơn chánh, Ananda phải trả lời như vậy. Này Sariputta, Ananda là bậc đa văn, gìn giữ điều đã nghe, tích tụ điều đã nghe. Những pháp sơ thiện, trung thiện, hậu thiện, văn nghĩa cụ túc, nói lên phạm hạnh hoàn toàn thanh tịnh, những pháp ấy được vị ấy nghe nhiều và gìn giữ kỹ, được lặp lại lớn tiếng, được ý tư duy, được tri kiến khéo quán sát. Vị ấy thuyết pháp cho bốn hội chúng, với văn cú viên dung lưu loát, với mục đích đoạn trừ mọi tùy miên.

-- Bạch Thế Tôn khi nghe nói vậy, con nói với Tôn giả Revata:

"-- Này Hiền giả Revata, Tôn giả Ananda, đã trả lời theo sự giải thích của mình. Ở đây, nay chúng tôi hỏi Tôn giả Revata:

"-- Này Hiền giả Revata, khả ái thay ngôi rừng Gosinga... (như trên)... Này Hiền giả Revata, hạng Tỷ-kheo nào có thể làm sáng chói khu rừng Gosinga".

"-- Ở đây, này Hiền giả Sariputta, Tỷ-kheo ưa thích đời sống tịnh cư, vui thú đời sống tịnh cư, nội tâm tu tập tịnh chỉ, không gián đoạn thiền định, thành tựu quán hạnh, luôn luôn lui tới các chỗ không tịch. Này Hiền giả Sariputta, hạng Tỷ-kheo này có thể làm sáng chói khu rừng Gosinga".

-- Lành thay, lành thay, Sariputta! Nếu trả lời cho được chơn chánh, Revata phải trả lời như vậy. Này Sariputta, Revata ưa thích đời sống tịnh cư, vui thú đời sống tịnh cư, nội tâm tu tập tịnh chỉ, không gián đoạn thiền định, thành tựu quán hạnh, luôn luôn lui tới các chỗ không tịch.

-- Bạch Thế Tôn, khi được nói vậy, con nói với Tôn giả Anuruddha như sau:

"-- Này Hiền giả Anuruddha, Tôn giả Revata đã trả lời theo sự giải thích của mình. Ở đây, nay chúng tôi hỏi Tôn giả Anuruddha:

"-- Này Hiền giả Anuruddha, khả ái thay ngôi rừng Gosinga... (như trên)... Này Hiền giả Anuruddha, hạng Tỷ-kheo nào làm sáng chói khu rừng Gosinga?"

Bạch Thế Tôn, được nói vậy, Tôn giả Anuruddha nói với con:

"-- Này Hiền giả Sariputta, ở đây, Tỷ-kheo với thiên nhãn thanh tịnh siêu nhiên, quán sát ngàn thế giới. Này Hiền giả Sariputta, ví như một người có mắt, lên trên đỉnh một ngôi lầu tốt đẹp rồi quán sát một ngàn đường vòng xung quanh. Cũng vậy, này Hiền giả Sariputta, Tỷ-Kheo với thiên nhãn thanh tịnh siêu nhiên quán sát ngàn thế giới. Này Hiền giả Sariputta, hạng Tỷ-kheo như vậy có thể làm sáng chói khu rừng Gosinga".

-- Lành thay, lành thay, Sariputta! Nếu trả lời cho được chơn chánh, Anuruddha phải trả lời như vậy. Này Sariputta, chính Anuruddha với thiên nhãn thanh tịnh siêu nhiên quán sát ngàn thế giới.

-- Bạch Thế Tôn, được nói vậy, con nói với Tôn giả Maha Kassapa:

"-- Này Hiền giả Kassapa, Tôn giả Anuruddha đã trả lời theo sự giải thích của mình. Ở đây, nay chúng tôi hỏi Tôn giả Kassapa:

"-- Khả ái thay ngôi rừng Gosinga!... (như trên)... Này Hiền giả Kassapa, hạng Tỷ-kheo nào làm sáng chói khu rừng Gosinga?"

Bạch Thế Tôn, được nói vậy, Tôn giả Mahakassapa nói với con:

"-- Ở đây, này Hiền giả Sariputta, Tỷ-kheo tự mình sống ở rừng núi và tán thán đời sống ở rừng núi, tự mình sống khất thực và tán thán đời sống khất thực, tự mình mặc y phấn tảo và tán thán hạnh mặc y phấn tảo, tự mình sống với ba y và tán thán hạnh ba y, tự mình sống thiểu dục và tán thán hạnh thiểu dục, tự mình sống biết đủ và tán thán hạnh biết đủ, tự mình sống độc cư và tán thán hạnh độc cư, tự mình sống không nhiễm thế tục và tán thán hạnh không nhiễm thế tục, tự mình tinh cần, tinh tấn và tán thán hạnh tinh cần, tinh tấn, tự mình thành tựu giới hạnh và tán thán sự thành tựu giới hạnh, tự mình thành tựu thiền định và tán thán sự thành tựu thiền định, tự mình thành tựu trí tuệ và tán thán sự thành tựu trí tuệ, tự mình giải thoát và tán thán sự thành tựu giải thoát, tự mình thành tựu giải thoát tri kiến và tán thán sự thành tựu giải thoát tri kiến. Này Hiền giả Sariputta, hạng Tỷ-kheo ấy có thể làm sáng chói khu rừng Gosinga."

-- Lành thay Sariputta! Nếu trả lời cho được chân chánh, Kassapa phải trả lời như vậy. Này Sariputta, Kassapa tự mình sống ở rừng núi và tán thán đời sống ở rừng núi... tự mình thành tựu giải thoát tri kiến và tán thán sự thành tựu giải thoát tri kiến.

- Bạch Thế Tôn, được nói vậy, con nói với Tôn giả Maha Moggallana:

"-- Hiền giả Moggallana, Tôn giả Maha Kassapa đã trả lời theo sự giải thích của mình. Ở đây, nay chúng tôi hỏi Tôn giả Maha Moggallana:

"-- Này Hiền giả Moggallana, khả ái thay khu rưng Gosinga!... Này Hiền giả Moggallana, hạng Tỷ-kheo nào có thể làm sáng chói khu rừng Gosinga?"

Bạch Thế Tôn, được nói vậy, Tôn giả Maha Moggallana nói với con:

"-- Ở đây, này Hiền giả Sariputta, hai Tỷ-kheo đàm luận về Abhidhamma (A-tỳ-đàm). Họ hỏi nhau câu hỏi, và khi được hỏi, họ trả lời được với nhau, chớ không dừng lại vì không trả lời được, và cuộc đàm luận về pháp của họ được tiếp tục. Này Hiền giả Sariputta, hạng Tỷ-kheo như vậy có thể làm sáng chói khu rừng Gosinga. "

-- Lành thay Sariputta! Nếu trả lời cho được chơn chánh, Moggallana phải trả lời như vậy. Này Sariputta, Moggallana là bậc thuyết về Chánh pháp.

Được nói vậy, Tôn giả Maha Moggallana bạch Thế Tôn:

-- Bạch Thế Tôn, con nói với Tôn giả Sariputta, như sau:

"-- Hiền giả Sariputta, chúng tôi đã trả lời theo sự giải thích của chúng tôi. Ở đây, nay chúng tôi hỏi Tôn giả Sariputta:

"-- Này Hiền giả Sariputta, khả ái thay khu rừng Gosinga! Đêm rằm sáng trăng, cây ta-la trổ hoa cùng khắp, hương trời như tỏa rộng khắp nơi. Này Hiền giả Sariputta, hạng Tỷ-kheo nào có thể làm sáng chói khu rừng Gosinga?"

-- Bạch Thế Tôn, được nói vậy, Tôn giả Sariputta nói với con:

"-- Ở đây, này Hiền giả Moggallana, Tỷ-kheo điều phục được tâm, không phải Tỷ-kheo không điều phục được tâm. An trú quả nào vị ấy muốn an trú vào buổi sáng, vị ấy an trú quả ấy vào buổi sáng; an trú quả nào vị ấy muốn an trú vào buổi trưa, vị ấy an trú quả ấy vào buổi trưa; an trú quả nào vị ấy muốn an trú vào buổi chiều, vị ấy an trú quả ấy vào buổi chiều. Hiền giả Moggallana, ví như một vị vua hay vị đại thần của vua có một tủ áo đựng đầy những áo có nhiều màu sắc khác nhau. Cặp áo nào nhà vua muốn mặc vào buổi sáng, nhà vua mặc cặp áo ấy vào buổi sáng; cặp áo nào nhà vua muốn mặc vào buổi trưa, nhà vua mặc cặp áo ấy vào buổi trưa; cặp áo nào nhà vua muốn mặc vào buổi chiều, nhà vua mặc cặp áo ấy vào buổi chiều. Cũng vậy, này Hiền giả Moggallana, Tỷ-kheo điều phục được tâm, không phải Tỷ-kheo không điều phục được tâm. An trú quả nào Tỷ-kheo ấy muốn an trú vào buổi sáng, Tỷ-kheo ấy an trú quả ấy vào buổi sáng; an trú quả nào vị ấy muốn an trú vào buổi trưa, vị ấy an trú quả ấy vào buổi trưa; an trú quả nào vị ấy muốn an trú vào buổi chiều, vị ấy an trú quả ấy vào buổi chiều. Này Hiền giả Moggallana, hạng Tỷ-kheo như vậy có thể làm sáng chói khu rừng Gosinga."

-- Lành thay, lành thay, Moggallana! Nếu trả lời cho được chơn chánh, Sariputta phải trả lời như vậy. Này Moggallana, Sariputta điều phục được tâm, không phải Sariputta không điều phục được tâm. An trú quả nào vị ấy muốn an trú vào buổi sáng, vị ấy an trú quả ấy vào buổi sáng; an trú quả nào vị ấy muốn an trú vào buổi trưa, vị ấy an trú quả ấy vào buổi trưa; an trú quả nào vị ấy muốn an trú vào buổi chiều, vị ấy an trú quả ấy vào buổi chiều.

Khi được nói vậy, Tôn giả Sariputta bạch Thế Tôn:

-- Bạch Thế Tôn, vị nào đã khéo trả lời (câu hỏi được đặt ra)?

-- Này Sariputta, tất cả đều lần lượt khéo trả lời. Và này các Ông hãy nghe Ta nói hạng Tỷ-kheo nào có thể làm sáng chói khu rừng Gosinga? Ở đây, này Sariputta, Tỷ-kheo, sau buổi ăn, sau khi đi khất thực về, ngồi kiết-già, lưng thẳng, đặt niệm trước mặt, và nghĩ rằng: "Ta sẽ không bỏ ngồi kiết-già này cho đến khi tâm của ta được khéo giải thoát các lậu hoặc, không có chấp thủ". Này Sariputta, hạng Tỷ-kheo như vậy có thể làm sáng chói khu rừng Gosinga.

Thế Tôn thuyết giảng như vậy. Các Tôn giả ấy hoan hỷ, tín thọ lời Thế Tôn dạy.

(Hòa thượng Thích Minh Châu dịch Việt)

Các bạn đã đọc kỹ từng câu kinh rồi, bây giờ chúng ta thử chiếu lại cái video clip này nhá.

Khu rừng này có rất nhiều cây ta la, cũng là cây sa la, cũng là cây hoa vô ưu. Hoa thường nở vào mùa xuân. Chúng ta nhớ là đức Phật xuất hiện vào đời nhằm mùa xuân dưới bóng cây sa la, ngài thành đạo vào mùa xuân, và nhập niết bàn cũng vào mùa xuân, giữa rừng sa la. Cây sa la rất cao, hoa mọc từ thân cây, nở rộ vào mùa xuân, hoa màu đỏ thắm, đơm từng chùm, hương thơm ngào ngạt. Đêm ấy là một đêm trăng rằm. Đức Phật và các vị thánh đệ tử trú qua đêm ở giữa vườn rừng. Trăng đã lên cao, tỏa sáng khắp không gian tĩnh mịch. Đó đây rải rác là hình bóng các vị tỳ kheo đang ngồi kiết già, lưng thẳng, thỉnh thoảng một vị khoan thai đi kinh hành, chiếc y vàng thấp thoáng trong cành lá. Ánh trăng vàng hay màu y vàng chói sáng khu rừng Sừng Bò này. Hương hoa ngào ngạt hay hương trời rải xuống trần gian.

Bắt đầu hoạt cảnh, các vị tỳ kheo, trong bài là các vị a la hán, trừ ngài A Nan, đều là các vị đại đệ tử của đức Phật, rủ nhau tới chỗ ngài Xá Lợi Phất để nghe pháp. Sao không đến đức Phật để nghe pháp? Các bạn ơi, bức tranh này là mình vẽ, theo cảm hứng của mình, các bạn có thể vẽ khác càng tốt, có khi bức tranh lại đẹp hơn nữa. Đã từng trú qua đêm biết bao nhiêu là chỗ, trong nghĩa địa, trong thôn xóm, trong tinh xá, dưới gốc cây, trong nhà bỏ hoang, sao lại không rủ nhau đi nghe pháp? Có phải vì đêm nay ở trong một khu rừng sa la, lại đang mùa hoa nở, hương thơm ngát, thêm nữa là một đêm rằm sáng trăng. Nhưng nếu chỉ có bao nhiêu thôi, thì có thể vị tỳ kheo nào đó cũng chỉ một mình ngồi kiết già dưới trăng, hay đi kinh hành, chiếc bóng ngã dài trên lối đi tĩnh mịch.

Đêm nay đặc biệt lắm, có mấy khi huynh đệ được gặp nhau. Đức Phật vẫn luôn khuyến khích các vị đệ tử A la hán của mình, mỗi người đi một phương để giáo hóa. Đêm nay những người bạn tri âm tri kỷ được hội ngộ cùng nhau. Còn nỗi niềm cảm hứng nào hơn nữa. Cho nên tất cả chắc cùng chung cảm thông, rủ nhau tới nơi ngài Xá Lợi Phất, xem ngài Xá Lợi Phất là người anh trưởng, là con trai lớn của đức Phật. Chi tiết này cho ta nhận ra, bậc đại trí tuệ được xem là ngôi vị cao nhất.

Ngài Xá Lợi Phất, qua bài kinh này cũng đủ chứng tỏ trí tuệ của mình, nhu hòa, khéo léo. Các vị tỳ kheo tới nghe pháp, nhưng ngàì Xá Lợi Phất không có giảng câu nào, ngài chỉ khéo léo gợi ý để nghe mỗi người bạn trình bày quan điểm của mình, nghe rồi ngài không xét đoán, không khen không chê, ngài mời tất cả tới tham vấn với Đức Phật. Đó là nghệ thuật thuyết pháp, tâm bình đẳng.  

Riêng sáu vị thánh đệ tử, mỗi vị trả lời theo chỗ mình chứng ngộ. Không phải là tự khen mình là vị tỳ kheo có thể làm sáng hơn nữa khu rừng sa la đêm nay, nhưng chỉ là trả lời một cách trung thực theo hạnh sống và trí tuệ trải nghiệm của riêng mình.

Như ngài A Nan ca ngợi hạnh nghe nhiều, suy gẫm, ghi nhớ, giảng thuyết lưu loát, trong kinh thường tán thán hạnh đa văn. Lúc ấy tuy ngài A Nan chưa đắc quả A la hán, nhưng Ni Đoàn thường xin Đức Phật cho thỉnh ngài A Nan qua Ni đoàn giảng pháp, có thể vì lòng tri ân ngài A Nan xin với Đức Phật, Ni đoàn đầu tiên được thành lập. Trong dịp gặp gỡ tại khu rừng Sừng Bò đêm nay, ngài A Nan là “tiểu đệ”, tuổi trẻ nhất, ngài mới sinh ra đời khi đức Phật thành đạo, nên tuổi đạo cũng nhỏ hơn năm vị “đại huynh” kia. Vì thế, ngài Xá Lợi Phất hỏi người em út này trước nhất, đây cũng là một cái khéo của ngài Xá Lợi Phất. Tiếp theo ngài Revata ca ngợi hạnh sống tịnh cư, thực hành thiền định và quán hạnh, cũng là gồm Giới- Định- Tuệ. Tiếp theo, ngài Anurudha, trình bày thiên nhãn quan sát ngàn thế giới, đó là điểm nổi bật của ngài Anurudha, tuy ngài mắt mù. Vị thứ tư là ngài Mahā Kassapa, trình bày chi tiết đầy đủ con đường tu: hạnh sống trong rừng núi, tu tập giới hạnh, thiền đính, trí tuệ, thành tựu giải thoát và giải thoát tri kiến. Ta nhớ là ngài Mahā Kassapa là vị đệ tử đầu đà đệ nhất của đức Phật. Vị thứ năm là ngài Mahā Moggallāna ca ngợi sự thuyết giảng chánh pháp. Cuối cùng ngài  Mahā Moggallāna đặt câu hỏi trở lại cho ngài Sariputta. Và ngài Sariputta tán thán hạnh điều phục tâm hoàn toàn của vị tỳ kheo.

Sáu vị đại đệ tử đã trình bày xong quan điểm của mình, ngài Sariputta khéo mời tất cả cùng đến đức Phật, nghe Đức Phật dạy thế nào. chúng đệ tử sẽ thọ trì thế ấy. Mình thấy sáu vị tâm thật thuần, thật nhu nhuyến, hoàn toàn tin tưởng nơi bậc đạo sư của mình. Không tranh luận, không khen ngợi cũng không phê phán.

Gẫm lại chúng ta, mình có thể còn xét đoán người này trình bày thiếu sót, người kia nói đầy đủ hơn vv...Tâm đời nghe người ta ca tụng hạnh sống nơi rừng núi, mình sẽ nói sống nơi phố chợ đông người cũng tu được vậy, như ngài Duy Ma Cật đó! Nghe nói hạnh đa văn, thì mình chê là “sở tri chướng”! Nghe nói thiên nhãn, tâm đời sẽ bắt bẻ ta sống bây giờ và ở đây! v.v…

Tới đây, các bạn đã vẽ được một bức tranh đẹp rồi chứ? Sáu vị tỳ kheo, hay sáu ông tiên, không phải, sáu bậc thánh hiền, vì bậc a la hán là tâm niết bàn, trong sạch hơn cõi tiên. Tuy nhiên, trong tâm của riêng mình, ấn tượng ngày thơ ấu, mấy ông tiên thường xuống trần gian, dạo chơi, ngồi đánh cờ trên núi, dưới bóng trăng sáng. Chắc cũng huyễn ảo như đêm nay vậy. Sáu vị khoác y vàng, ngồi kiết già vòng quanh nhau, trên lá vàng khô, thần sắc thanh tú, sáng rỡ dưới trăng, rừng cây sa la đơm hoa đỏ thắm, hương hoa toả ngát, mà tưởng như hương trời, không gian mát mẻ tĩnh lặng, thời gian như ngừng lại. Câu chuyện trao đổi giữa sáu vị thánh, trong khung cảnh này, là vị tỳ kheo lý tưởng như thế nào? Chủ đề thật ý nghĩa, thích hợp với cuộc sống của chính mỗi người, mà đầm ấm, tưởng như mỗi người tâm sự vậy, được chia sẻ với nhau cái nỗi niềm ôm ấp riêng tư. Cái hoài bão trong tâm mà nay mình đạt được. Và được tâm tình với bạn tri âm tri kỷ, được lắng nghe, cảm thông nhau. Thiệt là ấm áp. Một cảnh giới bình an.

Các bạn ơi, còn chúng ta thì sao? Lâu ngày chúng ta gặp nhau, mình như thế nào? Hỏi thăm có khỏe không? Nếu có tổ chức buổi tối trà đàm, thì mình bày có trà, có bánh, có nhạc, có hát, có đàn... ! Đừng hỏi tại sao tu hoài mà không có trí tuệ? Chúng ta nhớ người xưa ra sao, người nay thế nào, thì biết mình cần làm gì.

Bây giờ, chúng ta vẽ thêm bức tranh thứ hai. Sáu vị tỳ kheo tới tìm đức Phật. Đức Phật cũng ngồi kiết già dưới trăng, bao quanh là sáu vị đại đệ tử. Đức Phật uy nghi, thanh thoát, chiếu sáng ngời hơn cả ánh trăng xa xăm kia. Các bạn ơi, ở một góc bức tranh, có một con chim se sẻ nhỏ xíu, không tên không tuổi, đang đậu trên một cành cây sa la, hai con mắt nhỏ xíu chăm chăm ngắm nhìn quang cảnh bảy vị “thần tiên” quay quần giữa khu rừng Sừng Bò đêm trăng rằm này. Những âm thanh hiền hòa, êm dịu, những ánh mắt thiện cảm, những nụ cười nhẹ an bình, thoang thoảng trong không gian mát lạnh, hương trời hay hương của gió, ru nhẹ cho ngàn hoa sa la ngủ say. Ngài Xá Lợi Phất kể lại cho Đức Phật nghe từng lời tâm tình của sáu vị, cuối cùng đức Phật nói:

   -- Này Sariputta, tất cả đều lần lượt khéo trả lời. Và này các Ông hãy nghe Ta nói hạng Tỷ-kheo nào có thể làm sáng chói khu rừng Gosinga? Ở đây, này Sariputta, Tỷ-kheo, sau buổi ăn, sau khi đi khất thực về, ngồi kiết-già, lưng thẳng, đặt niệm trước mặt, và nghĩ rằng: "Ta sẽ không bỏ ngồi kiết-già này cho đến khi tâm của ta được khéo giải thoát các lậu hoặc, không có chấp thủ". Này Sariputta, hạng Tỷ-kheo như vậy có thể làm sáng chói khu rừng Gosinga.   

Chúng ta suy gẫm xem trong câu nói ngắn gọn này của Đức Phật, chứa đựng những gì?

-       Một nếp sống đơn giản, thực tế mỗi ngày: đi khất thực, ăn xong,

-       Thực hành đúng tư thế: ngồi kiết già, lưng thẳng.

-       Giữ chánh niệm: đặt niệm trước mặt.

-       Biết rõ mục tiêu: giải thoát khỏi các lậu hoặc.

-       Kết quả: không dính mắc thế gian, không có chấp thủ.

-       Quyết tâm, tinh tấn, hay là quyết định ba la mật.

So sánh với những quan điểm của sáu vị đại đệ tử tuy cũng đều là đúng cả vì đều là hạnh sống và trải nghiệm của mỗi vị:

+ Sống viễn ly nơi rừng núi,

+ Hạnh tu đầu đà,

+ Hạnh đa văn, thuyết pháp giỏi,

+ Đàm luận về Chánh pháp

+ Thiên nhãn thông,

+ Điều phục hoàn toàn tâm mình v.v...

Nhưng chúng ta nhận thấy quan điểm của đức Phật là:

-        Phổ biến nhất,

-        Thực tiễn nhất, vị tỳ kheo nào cũng phải áp dụng.

-       Từ bước đầu tới kết quả: bước đầu: “đặt niệm trước mặt”, kết quả: “sạch lậu hoặc”.

Kết luận, đây là một bài kinh ngắn, như trăm ngàn bài kinh khác, tuy nhiên bài kinh này, trong cái thấy chủ quan của mình, như một viên ngọc quý, một bức tranh đẹp, một bức tranh vô giá. Hôm nay xin tặng cho bạn tri âm: cảnh giới niết bàn giữa trần gian.

Thiền viện. 23- 5- 2022

TN


Triệt Như - Tiếng Hát Giữa Trời - Bài 15: KHUNG CỬA SÁNG TRĂNG